Praktijkvoorbeeld - Integriteitsbrochure
Aanleiding voor de praktijk
De politie moet integer zijn. Dat blijkt uit de wet op de politieambt en de Deontologische Code. Maar wat betekent dit concreet voor het dagdagelijks handelen van de medewerkers? Wat zijn de kernwaarden die richting geven aan ethisch correct en integer handelen? Het regelgevend kader biedt onvoldoende toepasbare handvaten om op deze vragen te antwoorden.
Daarom wilde Eva Tolleneer bij haar aanstelling als korpschef een eenvoudig hanteerbaar instrument ontwikkelen om haar medewerkers op positieve manier duidelijk te maken wat er van hen wordt verwacht. Integriteit als ‘blauwe draad’ voor de werking van de zone. Dat was het uitgangspunt voor de integriteitsbrochure van politiezone Heist.
De praktijk gewikt en gewogen
De brochure start met een persoonlijk woord van de korpschef. Ze verduidelijkt waarom de zone doet wat ze doet. Waarom integriteit zo belangrijk is en waar het vandaan komt.
Daarna zoomt de brochure in op 8 principes van integer werken. Het gaat om universele waarden en waardengebonden competenties die samen het kompas vormen waar de medewerkers hun beslissingen en handelen aan kunnen toetsen. Sommige van deze principes, zoals “ethisch leiderschap” en “objectiviteit”, zijn erg belangrijk bij het werken aan diversiteit, non-discriminatie en inclusie.
Tot slot krijg je informatie over wat je kan doen wanneer je onregelmatigheden op merkt en wordt het sanctionerend kader binnen de politie in herinnering gebracht.
De kracht van de brochure zit in de positieve en stimulerende benadering. Daarnaast is het een beschermend instrument, want je kunt het gebruiken om je beslissingen te kaderen. Aanvullend op het controlerend politioneel kader, is de inhoud niet vrijblijvend. Je kunt effectief worden aangesproken op het niet-respecteren van de principes. Bij onethisch handelen kunnen sancties volgen.
Hoe kwam de brochure tot stand?
Hoe wordt de brochure gebruikt?
Alle medewerkers ontvingen de brochure. Er wordt verwacht dat zij weten wat de 8 principes zijn waarmee ze hun handelingen en beslissingen kunnen staven. De brochure vormt de basis voor dilemmatrainingen waar de medewerkers de principes leren toepassen in de praktijk.
Daarnaast wordt de brochure ingezet bij aanwerving. Kandidaat-medewerkers krijgen voorafgaand de brochure en tijdens de selectiegesprekken moeten ze de principes proberen toe te passen op een dillemmavraagstuk.
Succesfactoren
-
De brochure geeft de medewerkers een duidelijk kader en benadrukt de individuele én gezamenlijke verantwoordelijkheden.
-
Het heeft een preventief effect: medewerkers zullen twee keer nadenken voordat bepaalde zaken worden gezegd of gedaan.
-
In elke dienst zit een medewerker (meestal geen leidinggevende) die aangesloten is bij het Netwerk Integriteit. Ze engageren zich op vrijwillige basis. Dit werkt goed omdat:
-
- integriteit op deze manier binnen elke dienst een gezicht krijgt;
- de beslissingen die het netwerk neemt, vlot doorstromen naar alle niveaus en afdelingen binnen de zone;
- de medewerkers uit het netwerk een toegankelijk en laagdrempelig aanspreekpunt zijn voor collega’s die stoten op ethische vragen of uitdagingen en die niet goed weten bij wie ze met hun vragen terecht kunnen. Indien nodig zullen zij de medewerkers doorverwijzen naar de juiste interne meldingskanalen (vertrouwenspersonen, preventieadviseurs,…)
Uitdagingen
- De bestaande controlerende structuren binnen de politie zijn strikt gereglementeerd en niet geschikt om medewerkers te beoordelen op de toepassing van de 8 vooropgestelde principes. Zonder afdwingbaarheid, bestaat het risico dat de brochure aan effectiviteit verliest.
- Het effect van de brochure op het concrete handelen van de medewerkers is moeilijk meetbaar. De brochure is bedoeld als een positief richtinggevend instrument, niet als een repressief middel. Dit betekent dat de situaties waarin iemand niet integer handelde, niet als zodanig worden bijgehouden.
Adviezen en tips
- De leidinggevenden moeten mee zijn, meedenken en op één lijn zitten. Ethisch leiderschap is immers één van de 8 principes. Het zijn de leidinggevenden door hun voorbeeldfunctie het ethisch handelen moeten uitdragen en het integriteitsbeleid levend houden.
- Je hebt een trekker nodig met een duidelijk mandaat/tijd om het idee uit te werken en vorm te geven.
-
Investeer in draagvlak bij de medewerkers zelf. Door aanspreekpunten te voorzien binnen de diensten, maak je het thema veel laagdrempeliger. De uitdaging zit hem in de juiste kandidaten vinden. Hoe beter de kandidaten, hoe sneller en positiever het proces zal verlopen.
-
Geef jezelf tijd, plaats lange termijndoelstellingen voorop en werk daar stap voor stap naar toe. Er moet ruimte zijn om fouten te kunnen maken en bij te sturen.
-
Denk niet te snel dat het werk gedaan is. Personeel is steeds in beweging. De brochure is maar het startpunt. Een gedragen integriteitsbeleid is het doel. Maar het werken aan integriteit binnen de organisatie zal nooit gedaan zijn, je moet er op blijven inzetten.
-
Goede communicatie is cruciaal. Voorafgaand, bij publicatie van de brochure en blijvend bij elke vervolgactie. Maak telkens de link tussen je sensibiliseringsacties en de brochure. Binnen de politiezone wordt intern heel veel gecommuniceerd, ook over dit project.
Volgende stappen
-
De 8 principes zouden een leidraad kunnen vormen voor evaluatiegesprekken. Dit gebeurt nu nog niet, maar de zone ziet het wel als een mogelijk vervolgtraject.
-
De zone zet verder in op de toepassing van de principes in de praktijk. Dit zal gebeuren via dilemmatrainingen op basis van echte geanonimiseerde casussen. De hoge leidinggevenden en het netwerk volgden deze dilemmatrainingen al. Nu zijn de andere medewerkers aan de beurt. Welke waarden komen aan bod en waar botsen die met elkaar? Wat zou je een uitweg bieden uit een dilemma en je de zekerheid verschaffen dat je ethisch correct handelde?
-
De brochure is wel gepubliceerd, maar niet ‘af’. Er is veel interesse voor het initiatief, onder meer vanuit de Algemene Inspectie. Aan de hand van de suggesties en feedback die wordt verzameld, kan de brochure verder groeien en verfijnen.
De plaats van de praktijk in de organisatie
De brochure wordt levend gehouden door het Netwerk Integriteit dat thematisch wordt samengeroepen. Ze verdiept het thema aan de hand van verschillende projecten. Zo vond er al een project plaats rond ‘professioneel profileren’ en ‘voorbeeldgedrag van politie in het verkeer’. Volgend jaar wil het netwerk werken rond het thema ‘omgaan met collega’s onder elkaar’.
eDiv helpt !
-
Wil je binnen jouw onderneming ook duidelijkheid scheppen over de waarden en normen waar jullie als organisatie voor staan? Geef dan diversiteit en inclusie een duidelijke plek in je missie en visie. Het helpt je strategische keuzes te maken en geeft je een stevig fundament om te reageren op diversiteitsvragen.
-
De integriteitsbrochure van de politiezone Heist, is een preventief instrument. Door duidelijke interne procedures en richtlijnen te voorzien binnen je organisatie, heb je een stevig kader waar je op kunt terugvallen wanneer problemen zich voor doen. Werk toe naar een discriminatievrije werkomgeving.
-
Zet in op een diversiteitsbeleid. Dit maakt je onderneming future-proof en helpt je groeien naar een inclusieve werkomgeving waar de talenten van al je medewerkers maximaal worden benut.
Laatste update : 22/02/2024
Het ethisch omgaan met elkaar en het ethisch werken in een organisatie kan enkel groeien wanneer dat ook vanuit elk individu komt.
Wilfried Liekens
Integriteitsverantwoordelijke
Meer informatie
De brochure van de politiezone Heist: “Integer werken binnen de PZ Heist” kan je online bekijken.
Scroll door naar het einde van het document om ook de strategische doelstellingen en acties van het integriteitsbeleid van de zone te ontdekken.