De antidiscriminatiewetgeving biedt aan ondernemingen en overheden de mogelijkheid om maatregelen te nemen die de nadelen voorkomen of compenseren waarmee bepaalde groepen van werknemers worden geconfronteerd. Deze maatregelen – ook wel positieve acties genoemd – zijn rechtstreeks ingegeven door Europese richtlijnen voor gelijke behandeling. Het houdt in dat bepaalde groepen een tijdelijk duwtje in de rug krijgen om structurele ongelijkheden weg te werken.

Algemene voorwaarden

Een positieve actiemaatregel is maar mogelijk wanneer de volgende voorwaarden zijn vervuld:

• er moet sprake zijn van een duidelijke ongelijkheid, bijvoorbeeld op basis van statistieken van bedrijfssectoren;
• het moet de expliciete doelstelling zijn om die ongelijkheid weg te werken;
• de positieve actiemaatregel moet tijdelijk zijn en moet worden ingetrokken wanneer de nagestreefde doelstelling is gerealiseerd;
• de positieve actiemaatregel mag de rechten van anderen niet nodeloos inperken.
  

🚩 Positieve acties mogen niet leiden tot positieve discriminatie. Positieve discriminatie betekent dat een kandidaat voor een bepaalde functie niet aan dezelfde professionele vereisten moet voldoen als de andere kandidaten. Bij positieve actie is dit niet het geval: enkel bij gelijkheid van competenties, wordt voorrang gegeven aan de kandidaat van de doelgroep.

👉🏽 Positieve acties in de private sector

👉🏽 Positieve acties in de publieke sector

Positieve acties in de private sector

De federale regering publiceerde in 2019 een Koninklijk Besluit dat private ondernemingen en organisaties de mogelijkheid geeft om zelf positieve acties uit te werken. Een onderneming die een positieve actie wil uitvoeren, kan het plan dus laten goedkeuren door de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid. Op die manier is zij er zeker dat haar acties wettelijk in orde zijn en is zij beschermd in geval van eventuele klachten.

👉🏽 Een Positieve Actie aanvragen doe je zo!

Enkele voorbeelden van positieve acties :

• Een opleiding organiseren voor een specifieke doelgroep, zodat die op meer gelijke wijze aan de selectieprocedure kan deelnemen;
• Wervingscampagnes organiseren die zich richten op specifieke doelgroepen die binnen het bedrijf of binnen de sector ondervertegenwoordigd zijn.
• Het gericht promoten van vacatures bij specifieke doelgroepen en bij zelforganisaties van die groepen
• Stageplaatsen en vakantiejobs voorbehouden aan groepen waarvoor positieve acties toegelaten zijn (met aandacht voor arbeidsvoorwaarden tijdens de stage). Daaraan kan een garantie op een job aan verbonden worden, bv. bij positieve evaluatie van de stage en bij het uitschrijven van een vacature in een periode van 2 jaar na de stage.
  
  

Positieve acties in de publieke sector

In tegenstelling tot het Koninklijk Besluit voor de private sector, bestaat er voor de uitwerking van positieve acties binnen de publieke sector (nog) geen wettelijk kader. Dit lijkt niet logisch gezien de duidelijke voorbeeldfunctie die de overheidssector zou kunnen hebben bij het wegwerken van structurele ongelijkheden in de samenleving. Unia pleit er voor om meer duidelijkheid te scheppen binnen welk kader publieke instellingen de mogelijkheid hebben om positieve actie (zoals bindende streefcijfers of quota) naar voren te schuiven.

Enkele voorbeelden van positieve acties binnen de overheid:

• Sommige jobaanbiedingen maken gebruik van een startbaanovereenkomst. De jobs zijn voorbehouden voor sollicitatnen die niet ouder zijn dan 26 jaar. De overheid wilt zo de tewerkstelling van jonge mensen te bevorderen (cfr. de wet ter bevordering van de werkgelegenheid van 24 december 1999).
• Een koninklijk besluit van 2 juni 2012 stelt een quotum in voor vrouwen op de eerste twee niveaus van de federale administratie. Voortaan moet minstens één op de drie hoge ambtenaren een vrouw zijn. Afdelingen die niet aan de vereiste normen voldoen, zullen de voorkeur moeten geven aan de vrouwelijke kandidaat, als er evenveel kandidaten zijn. Volgens de laatste cijfers vertegenwoordigden vrouwen in 2013 16,3% van de ambtenaren op het eerste niveau en 31,6% van de ambtenaren op het tweede niveau in de federale ministeries (Federale Overheidsdiensten - FOD, Openbare Programmeringsdiensten - POD en Ministerie van Defensie).
  
  

Meer weten?

• Hier vind je het Koninklijk besluit tot bepaling van de voorwaarden inzake positieve acties terug.
• Lees de Standpuntennota van Unia over Positieve Actie (2018); of Unia’s bijdrage rond Postieve acties bij bedrijven
• Ontdek de brochure "Tijd voor positieve actie" van het Minderhedenforum
• Herbekijk het webinar over positieve acties, georganiseerd door VBO-FEB i.s.m. Unia